Konstrukcje dachów skośnych i ich rodzaje

Dach, jako tzw. piąta elewacja, jest elementem domu, który obok funkcji czysto praktycznej, zabezpieczającej dom przed niesprzyjającymi warunkami atmosferycznymi,  w bardzo istotny sposób wpływa na wygląd budynku. Do najczęściej spotykanych typów należą dach dwuspadowy, wielospadowy i coraz modniejszy ostatnio - dach płaski. Na początek skupimy się na omówieniu dachów skośnych.

Konstrukcję dachu skośnego stanowi na ogół układ belek i słupów drewnianych, wzmocniony w razie potrzeby elementami stalowymi w postaci dwuteowników.  Ostateczny wygląd konstrukcji (rozstaw, wymiary przekrojów) zależy od obliczeń statycznych, będących wynikiem lokalnych warunków atmosferycznych takich jak siła wiatru czy ilość opadów śnieżnych, jednak determinowany jest znacząco przez bryłę budynku, tj. rozstaw ścian, kształt dachu oraz preferencje co do rodzaju pokrycia lub sposobu  zagospodarowania poddasza.

Na budowach spotkać można kilka najczęściej powtarzających się rodzajów konstrukcji. Są to następujące formy:

1)      Konstrukcja krokwiowa - to najprostszy rodzaj konstrukcji, która stosowana może być tylko przy niewielkich rozpiętościach (niewielkich rozstawach ścian zewnętrznych) oraz stosunkowo dużym kącie nachylenia. Stanowi ją układ krokwi połączonych w kalenicy i opartych na poprzecznych belkach, które często są jednocześnie lekkim stropem przykrywanej kondygnacji. Z uwagi na ograniczenia w możliwości stosowania, nie obserwuje się jej zbyt często na domach jednorodzinnych – zarezerwowana jest raczej dla niewielkich domków letniskowych.

2)      Konstrukcja jętkowa – jest to udoskonalona konstrukcja krokwiowa, gdzie siłom rozpierającym przeciwstawiają się jętki, czyli elementy łączące przeciwległe krokwie. Dodatkowo, połączone w kalenicy krokwie opierają się belkach, spoczywających wzdłuż ścian nośnych, tzw. murłatach. Ten rodzaj konstrukcji pozwala na przykrycie większych rozpiętości i wykonywanie dachów o mniejszym kącie nachylenia niż konstrukcja krokwiowa.

Przykład konstrukcji krokwiowo-jętkowej.

3)      Konstrukcja płatwiowo-kleszczowa – to najpowszechniejszy rodzaj konstrukcji, który w porównaniu do wyżej wymienionych ustrojów, pozwala na wykonanie dachu o stosunkowo dużej powierzchni i skomplikowanym kształcie. Konstrukcję stanowią dwa rodzaje wiązarów: pełne i pośrednie. Wiązary pełne składają się z pary krokwi, połączonych w kalenicy i opartych najczęściej na murłacie i płatwiach pośrednich, które stężone są parą kleszczy i podparte parą słupów. Dodatkowo stosuje się również usztywnienie w kierunku poprzecznym w postaci mieczy. Wiązary pośrednie natomiast pozbawione są słupów i kleszczy. Przy projektowaniu więźby płatwiowo-kleszczowej należy mieć jednak na uwadze potrzebę stosowania słupów, które muszą zostać uwzględnione przy projektowaniu układu pomieszczeń na poddaszu.

Przykład konstrukcji płatwiowo - kleszczowej.

4)      Prefabrykowane wiązary dachowe – ten rodzaj więźby dachowej zyskuje coraz większą popularność i częściowo wypiera konstrukcje tradycyjne. Wiązary dachowe wytwarzane są w zakładzie produkcyjnym, dostarczane i montowane za pomocą dźwigu na budowie. Ten rodzaj konstrukcji ma szereg zalet, tj. m.in. precyzję i wysoką jakość wykonania, szybkość montażu oraz zwiększoną sztywność, co umożliwia np. zrezygnowanie z podpierających słupów, które w więźbie tradycyjnej byłyby wymagane. Pozwala to lepiej wykorzystać przestrzeń poddasza. Pasy dolne wiązarów tworzą jednocześnie konstrukcję lekką stropu, eliminując tym samym np. dodatkowe roboty żelbetowe przy wykonywaniu stropu monolitycznego. Decydując się na wiązary prefabrykowane, należy jednak brać pod uwagę zwiększony koszt samej konstrukcji, jak i również potrzebę wykorzystania ciężkiego sprzętu, co nie w każdych warunkach jest możliwe. 

Wiązary prefabrykowane.

Mimo, że konstrukcja dachu jest uzależniona przede wszystkim od wielkości, skomplikowania domu oraz od lokalnych warunków klimatycznych, o jej ostatecznych walorach użytkowych i wizualnych decyduje także dobór odpowiednio trwałego  i wytrzymałego pokrycia dachu,  które pozwoli na długo cieszyć się  ciepłym i suchym wnętrzem domowym.